YORGANCILIK SANATI

Yorgancılık sanatı insanların ihtiyacından kaynaklanmış zamanla da zanaat haline gelmiştir. Yapıldıkları dönemin birer tarihi belgesi olan yorganlar zamanla kompozisyonlarda zenginlik kazanmış ve özellikle de çeyizlerde vazgeçilmez ürünlerden olmuştur. Ancak gelişen teknoloji, sanayinin gelişmesi, kullanılan malzemelerdeki değişim ve hazır tüketim zamanla diğer bölgelerimizde de olduğu gibi Aksaray ’ın kendine has el sanatlarını olumsuz etkilenmiş ve hatta kaybolma tehlikesi ile karşı karşıya getirmiştir.

Yapılan araştırma sonucunda, Aksaray’da yorgancılık sanatını icra eden ustalar, kullandıkları araç ve gereçler, kompozisyonlarda kullanılan desenler ve anlamları, işlem basamakları ve günümüzdeki durumu hakkında bilgi toplanılmış ve toplanılan bilginin paylaşımı amaç edinilmiştir.

Yatakta örtünmeye yarayan, içi pamuk, yün vb. şeylerle doldurularak dikilmiş geniş “örtü” şeklinde tanımlanan yorgan, Türkçenin ilk dönemleri olan Eski Uygur Türkçesi ve Karahanlı Türkçesi metinlerde ywgurkan şeklinde görülmekte ve örtünmek manasına gelmektedir.

İlk dönemlerde yorgan, sadece yatan kişinin üzerine örttüğü örtü değil aynı zamanda kişinin büründüğü bir çeşit örtü manasını da ihtiva etmiştir. Nitekim kadınların büründükleri örtü, Eski Türk kaynaklarında zaman zaman yorgan olarak adlandırılmıştır.

Aksaray ilinde yorgancılığın başlangıç tarihine ait belgeler bulunmamaktadır. Yörenin varoluşundan beri öncesinde ihtiyaçdan daha sonraları ise sanat amaçlı yapılan yorgancılık zamanla desen ve malzemede değişikliğe uğramış eski önemini de yitirmiştir. Yorgancılık sanatı ile uğraşanların sayısı Aksaray merkez olmak üzere dört kişidir. Bu ustalar yetiştirdikleri çıraklar ile bu sanatı geleceğe bırakma çabası içine girmişlerdir. Ancak günümüzdeki hazır tüketim nedeniyle hazır yorgan kullanımı bu durumu olumsuz etkilemiştir.