Aksaray İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü

Kaynaklardaki En Eski Ad; Kurşaura

Tarihi boyunca Aksaray’a verilen adlarla ilgili çeşitli görüşler vardır. Eski Hitit metinlerinde anılan Nenessa ~ Nenossos, eski Asur metinlerinde geçen Şinakatum ~ Şinuktu adlarının Aksaray’a ait olduğu görüşleri bulunmaktadır. Narām-Sin’den söz eden eski bir Hitit metninde ve Hititlere ait çeşitli metinlerde geçen Kurşaura  şehrinin ise bugünkü Aksaray’ın bulunduğu bölgedeki yerleşim biriminin adı olduğuna kesin gözüyle bakılmaktadır. Bu adı Kursaura biçiminde okuyan Umar, Luvi dilinde ‘kutlu, iyi, güzel’ anlamındaki kuwa, ‘akarsu’ anlamındaki arsa, ‘büyük’ anlamındaki ura sözlerinin birleşmesiyle oluştuğu ve ‘kutlu koca akarsu’ anlamında olduğunu ileri sürmektedir. Umar, adın birtakım ses olayları sonucunda bu biçimini aldığını, yapısının kursaura (*k(uwa)+arsa+ura) veya (*ku(wa)+(a)rsa+ura) olabileceğini belirtir. Hitit belgelerinde geçen Karsania adında da benzer bir yapının olduğunu tanık gösteren Umar, bu addaki karsa biçiminin de (*k(uwa)+arsa) birleşiğinden geliştiği düşüncesindedir. Söz konusu ‘kutlu koca akarsu’ ise bugün Mamasın Barajına dökülen Karasu (Melendiz) Çayı’dır.

Hititçedeki kurşa sözünün ‘hayvan derisi, post, av çantası, kutsal deri torba’ anlamları bulunmaktadır. Hititçede kurşa ~ kurşi biçimlerinde bir başka söz daha bulunduğuna, kurşa ile aynı olup olmadığının bilinemediğine dikkat çeken Ünal, bu sözün ‘tablet veya tabak’ anlamına gelebileceğini belirtmektedir.7 Bütün bunlar kurşa ~ kurşi sözünün insanoğlunun yaptığı, kullandığı birtakım alet, edevat, eşya anlamlarını karşıladığını göstermektedir. Kanımızca da kurşa ~ kurşi sözü tablet, tabak anlamlarına gelmektedir. Bölgenin toprak yapısının tablet, tabak, çanak, çömlek yapımına elverişli olması, o dönemde Aksaray ve çevresinin bu eşyanın yapımıyla ünlenmesi söz konusu olabilir. İnsanoğlunun hayatında topraktan yapılma eşyanın 8.000 yıllık geçmişi vardır. Bugün de çevrede topraktan çeşitli eşyanın yapımı sürmektedir. Protohitit döneminde ‘kuyu, memba’ anlamlarında sözcük olsa da Bilgiç’in belirttiği gibi {+ura}’nın kalıplaşarak bir ek işleviyle yer adlarının yapımında kullanılması, bununla türetilmiş çok sayıda Hitit yer adı bulunması bizde Kurşaura’nın *kurşa+ura biçiminde teşekkül etmesinin daha doğru olabileceği düşüncesini uyandırmaktadır. Kanımızca böyle bir yapıyla meydana gelmiş olan Kurşaura ‘tablet diyarı, tablet şehri; tabak diyarı, tabak şehri’ anlamındadır.