Sivas ve Malatya çevresinde, bir Türkmen beyi olan Danişmendli Ahmet Gazi tarafından kurulmuş, bir Anadolu Türk beyliğidir (1071). Danişmend Gazi, Kayseri, Malatya, Amasya, Tokat, Niksar, Osmancık ve Çorum şehirlerini fethetmiş, bütün Kapadokyayı almıştı. Bu sıralar hala adı Archaleis olan Aksaray'ı da fethetmiştir.

Selçuklu Sultanı I. Rükneddin Mesud'un Danişmend seferi sırasında Aksaray Selçukluların eline geçmiştir. Ancak Danişmend beyi Yağıbasan zamanında tekrar Danişmendlilerin idaresine geçmiştir.

Danişmendliler arasındaki taht kavgaları sebebiyle bir ara Bizanslıların idaresine geçen Archaleis, Melik Gümüştekin'in (1099) tekrar Danişmendli beyliğinin başına geçmesi ile Bizans zulmünden kurtulmuştur.